Przystępując do zamknięcia roku obrotowego jedną z pierwszych czynności jaką wykonujemy jest inwentaryzacja poszczególnych składników aktywów i pasywów. Jednym ze składników aktywów są należności a pasywów zobowiązania.
Ustawa o rachunkowości nakazuje nam w IV kwartale najpóźniej do 15 stycznia roku następnego zinwentaryzować nasze należności w drodze uzyskania potwierdzenia salda. Czytaj dalej →
Aktywa o dużej płynności stanowią drugą po aktywach trwałych grupę aktywów.
Z uwagi na tę płynność nazywane są aktywami obrotowymi. Podobnie jak w przypadku środków trwałych, w ramach posiadanego majątku obrotowego również można wyodrębnić kilka podgrup.
Pierwszą i najoczywistszą z nich będą wszelkie zapasy. Zapasy to, najogólniej rzecz ujmując, wszystkie rzeczowe składniki majątku o okresie używania poniżej 12 m-cy, z założenia przeznaczone są do obrotu, w wyniku którego uzyskujesz niemal natychmiastowy efekt w postaci zysku bądź straty.
Aktywa trwałe to maszyny i urządzenia. Ale nie tylko. To także wszystkie środki, które ulegają stopniowemu zużyciu.
Oprócz maszyn i urządzeń czyli składników stricte materialnych pewną trwałością odznaczają się też inne, mniej namacalne składniki aktywów takie jak prawa, którymi dysponujesz (licencje na programy komputerowe, posiadane patenty, prawa autorskie itp.) znajdą odzwierciedlenie w bilansie w jednej z pozycji majątku trwałego.
Kolejnym niematerialnym składnikiem majątkowym będzie wartość firmy, jeśli wszedłeś w jej posiadanie w drodze zakupu . Przy czym powinieneś wiedzieć, że wartość tą stanowi nadwyżka kwoty wydatkowanej na zakup, nad rzeczywistą wartością składników majątkowych przejętych w wyniku zakupu pomniejszoną o kwotę zobowiązań, powstałych w przeszłości, a które ty jako nabywca będziesz musiał spłacić.
Bilans i pozostałe elementy sprawozdań finansowych (rachunek wyników) jako bardzo sformalizowane formy sprawozdawczości w przypadku wielu firm podlegają obowiązkowemu badaniu i ocenie przez niezależnych specjalistów tzw. biegłych rewidentów. Przepisy prawne, a konkretnie ustawa o rachunkowości, dokładnie precyzują w przypadku jakich firm i jakiego rodzaju działalności wymagane jest opiniowanie sprawozdań przez biegłych. Obowiązek ten obligatoryjnie spoczywa na bankach i ubezpieczycielach, firmach których działalność reguluje ustawa o obrocie papierami wartościowymi, funduszach powierczniczych i inwestycyjnych, spółkach akcyjnych oraz wszystkich dużych przedsiębiorstwach (kryterium wielkości są ściśle określone progi przychodów i zatrudnienia .
I jakkolwiek badanie sprawozdania w przypadku twojej firmy nie musi okazać się obowiązkowe, o tyle pisemna opinia i raport biegłego potwierdzające prawidłowość i rzetelność sprawozdania, wpłyną zdecydowanie pozytywnie na obraz twojej firmy. Pozytywna opinia niezależnego biegłego jest gwarantem prawidłowości – czyli tego, że dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach wynikają z prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych i rzetelności – czyli świadectwa na to, że sprawozdania przedstawiają sytuację majątkową i finansową twojej firmy zdgodnie z prawdą.
Majątek firmy to środki o ściśle określonej wartości łatwej do obliczenia według ceny zakupu lub kosztu wytworzenia. Jako właściciel w pełni je kontrolujesz. Ich pochodzenie jest efektem ściśle określonych zdarzeń z przeszłości (zakup lub własna produkcja), ale mają też wpływ na przyszłość, bo służą do wypracowania konkretnych korzyści ekonomicznych (np. wytworzenia produktów lub usług przeznaczonych do sprzedaży). To podstawowe przesłanki, których spełnienie pozwala na zaklasyfikowanie składników majątku do aktywów.
Patrząc na zasadę grupowania aktywów, zgodnie ze stopniem ich płynności, możesz bez problemu wydzielić dwie ich podgrupy: majątek, którym dysponujesz przez dłuższy okres czasu (zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą jest to okres co najmniej 12 miesięcy) czyli tzw. majątek trwały i majątek który z racji spełnianej roli podlega częstszym zmianom , to tzw. majątek obrotowy.
Pasywa to nic innego jak źródła pochodzenia rzeczywistych, będących w twoim posiadaniu, środków. Jak już wspominałam układa się je w bilansie w określonym porządku, wskazującym na ich wymagalność w czasie.
Pasywa określa się też mianem kapitałów. Kapitał wnosisz do firmy na początku jej tworzenia, możesz też, jeśli uznasz to za konieczne dofinansować działalność podnosząc wartość swojego zaangażowania, będzie to tzw. kapitał założycielski i jest typowym kapitałem powierzonym, bowiem powierzasz go firmie i pozostawiasz do jej dyspozycji na czas nieokreślony.
Wypracowany przez przedsiębiorstwo wynik finansowy również znajdzie ujmuje się w bilansie: po stronie aktywów pojawi się postaci zwiększonych zasobów majątkowych, a po stronie pasywów znajdzie odzwierciedlenie w grupie kapitałów własnych, w postaci zapisu informującego o jego wysokości. Skoro kapitały pochodzące z zaangażowania finansowego właściciela, lub większej liczby właścicieli firmy są kapitałem powierzonym to adekwatnie do nich fundusze wypracowane przez firmę stanowią kapitał samofinansowania.
Główną zasadą, która na pewno ułatwi ci czytanie bilansu jest zasada, zgodnie z którą zarówno aktywa jak i pasywa przedstawiane są w bilansie w określonym porządku. Wygląda to tak, że składniki majątkowe uszeregowane są przy zastosowaniu kryterium rosnącej płynności, co oznacza, że jako pierwsze znajdziesz w zestawieniu bilansowym składniki majątku, które najtrudniej upłynnić ewentualnie takie, których upłynnianie mija się z celem prowadzonej przez ciebie działalności, za to w ostatnich pozycjach wykazane zostaną środki najbardziej płynne czyli środki pieniężne. Dzięki takiemu układowi, jeden rzut oka na bilans wystarczy dla stwierdzenia jakimi środkami, o jakim stopniu płynności, w danym momencie dysponujesz.
Majątek firmy, jako coś czym możesz dowolnie dysponować, jednoznacznie wskazuje na swój aktywny udział w procesach gospodarczych i nazywany jest aktywami, natomiast część bilansu wskazująca na źródła pochodzenia majątku to pasywa. Można to sobie wytłumaczyć w ten sposób, że część pasywna (bierna) powołuje do życia część aktywną (czynną).
Z przedstawionego opisu wywnioskowałeś już zapewne, że bilans jest zestawieniem statycznym. Tak jest faktycznie, ponieważ dla przedstawienia w pełni wiarygodnego obrazu przedsiębiorstwa bilans sporządzany jest na konkretny moment w czasie. Gdyby poszczególne składowe ujmować w wartości z różnych okresów ,obraz ten uległby zniekształceniu. Warto oczywiście poznać stan firmy w różnych okresach, toteż dla prześledzenia zmian, jakim podlegają aktywa i pasywa, w praktyce stosuje się formę bilansu składającego się dwóch kolumn, z których jedna zawiera dane bieżące, a druga dane historyczne.
Zapewne niejednokrotnie słyszałeś, lub też sam używasz sformułowań związanych z bilansem, mówiąc że „coś powinno się zbilansować”, „dla zbilansowania czegoś innego potrzebne jest” i podobnych wyrażeń. Jako właściciel firmy pewnie nie raz zastanawiałeś się, przy takich okazjach, nad sensem słowa bilans i znaczeniem samego bilansu w kontekście rachunkowości. Być może wydaje ci się, że to tylko zbędne zestawienie bliżej nieokreślonych danych, wymyślone na potrzeby księgowych i analityków, bo o ile w bieżącej działalności jak najbardziej istotne wydaje się sporządzanie zestawień przychodowo – kosztowych, o tyle cel i funkcja bilansu nie są już tak oczywiste.
Spróbujmy zatem wyjaśnić sobie czym jest bilans, czemu tak naprawdę ma służyć i dlaczego musi „wyjść na zero”.
Kolejne ułatwienia dla przedsiębiorców
4 grudnia 2014.
Uzyskaj natychmiastowy dostęp!